Metin İçeriği
İsticvap Nedir?
İsticvap, dava tarafı olan kişinin kendi aleyhine olan hususlarda hakim tarafından sorgulanması, dinlenmesidir. İsticvap, Arapça kökenli olup cevap kelimesinden türemiştir ve kelime olarak “sorgulama” anlamına gelmektedir. Hukuken de dava tarafı kişinin belli bir veya birkaç vakıa hakkında sorguya çekilmesidir.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 169’da, hakimin kendiliğinden veya talep üzerine taraflardan her birinin isticvabına karar verebileceği düzenlenmiştir. İsticvap usuli işleminin konusu, davanın temelini oluşturan vakıalar ve bu vakıalarla ilgili hususlar hakkındadır. Mahkemenin, davanın tarafı olan bir kişiyi kendi aleyhine olan ve davanın temelini oluşturan bir konu hakkında, kendiliğinden veya talep üzerine sorguya çekmesi isticvap işlemidir. Ancak tarafların duruşma sırasında hakim tarafından sorgulandığı her durum isticvap değildir. İsticvap uygulanması için bazı şartların oluşması gerekmektedir.
İsticvap Şartları Nedir?
- İsticvap, taraflarca getirilme ilkesine tabi olan davalarda uygulanabilmektedir. Re’sen araştırma ilkesine tabi davalarda isticvap uygulaması yapılamaz.
- Davanın tarafı olan kişi, ancak kendi aleyhine olan maddi konular hakkında isticvap edilebilir.
- İsticvap edilecek kişinin vekili olsa bile bizzat kendisi dinlenir. Avukatın isticvap sırasında müvekkiline sorulan sorulara cevap vermesi veya yardım etmesi yasaktır. Ancak isticvap olunan kişiyi temsil eden avukat, davanın aydınlanması için gerekli gördüğü hususların müvekkiline sorulmasını hakimden isteyebilir. Eğer taraf bir tüzel kişi ise bu durumda tüzel kişiyi temsil yetkisine sahip olan kişi bizzat dinlenir.
- İsticvap olunan kişiye yemin verdirilemez.
- İsticvap sırasında zabıt katibinin bulunması şarttır.
- İsticvap edilecek kişi mahkemenin izni olmadıkça yazılı not kullanamaz.
- İsticvap sırasında tanıklar hazır bulunamazlar.
İsticvap Nasıl Olur?
Tarafın isticvap edilmesine mahkeme tarafından resen veya talep üzerine karar verilir. İsticvap olunacak kişiye davetiye gönderilerek mahkemeye çağırılır. İsticvap davetiyesi üzerine mahkemeye gelen taraf, hakim tarafından bizzat sorgulanacaktır. İsticvap olunan tarafın vekili var ise, vekil sorgu sorasında sorulan sorulara cevap veremez ve yardım edemez. Ancak vekil, davanın aydınlanması için gerekli gördüğü hususların müvekkiline sorulmasını hakimden isteyebilir. Aynı şekilde diğer taraf veya vekili de soru sorulmasını hakimden isteyebilir. İsticvap olunan kişi tüm sorulara cevap verdikten sonra mahkemece bir tutanak düzenlenir. Düzenlenen tutanak iki taraf önünde okunduktan sonra hakim, zabıt katibi ve isticvap olunan kişi tarafından imzalanır ve isticvap sona erer.
İsticvap Davetiyesi Nedir?
Mahkemece isticvap edilmesine karar verilen kişiye isticvap davetiyesi gönderilir ve bazı hususlar ihtar edilir. İsticvap davetiyesinde bildirilen hususlar şunlardır;
- Belirlenen gün ve saatte isticvap olunmak üzere mahkemede bizzat hazır bulunması gerektiği,
- İsticvap konusu vakıalar,
- Geçerli özrü olmaksızın gelmediği veya gelip de sorulan sorulara cevap vermediği takdirde sorulan soruları ikrar etmiş sayılacağı
Davanın tarafı vekil ile temsil ediliyor olsa dahi, isticvap davetiyesinin tarafın kendisine bizzat tebliğ edilmesi gerekir. İsticvap davetiyesi gönderilerek mahkemeye çağrılan taraf, mahkemeye gelmez veya gelip de hakim tarafından sorulan sorulara cevap vermez ise, bu durumda mahkemece sorulan vakıalar ikrar edilmiş sayılır. İkrar, bir tarafın ileri sürdüğü vakıanın doğruluğunun karşı tarafça kabul edilmesi anlamına gelmektedir. İkrar edilen vakıalar çekişmeli olmaktan çıkar ve artık ispat edilmesi gerekmez.
İstinabe Yoluyla İsticvap Edilebilir Mi?
İstinabe yoluyla isticvap yapılması bazı hallerde mümkündür. HMK m. 172’ye göre isticvap olunacak kimsenin bizzat mahkemeye gelmesi gereklidir. Kanun gerekçesinde imkan oldukça tarafın hüküm verecek hakimle yüz yüze gelmesi ve gerçeğin ortaya çıkması bakımından fayda umulmuştur. Ancak isticvap olunacak kişi eğer mahkemenin bulunduğu il dışında oturuyor ise ve bulunduğu yerde aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yolu ile isticvap olunması mümkün değil ise, bu durumda istinabe yolu ile isticvap olunabilir.
Bunun dışında eğer isticvap olunacak kişinin hastalığı, engellilik hali veya benzeri sebeplerle mahkemeye bizzat gelemeyecek bir durumu mevcut ise bulunduğu yerde isticvap olunabilecektir.
Diğer hukuki konulardaki yazılarımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için Bilgiç Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.
0553 351 62 23
Avukat Ezgi Merve SAPMAZ
BİLGİÇ HUKUK BÜROSU
Bu metinden kısmen alıntı yapılması yahut metnin farklı bir mecrada paylaşılması durumunda alıntı yapılan yahut paylaşılan yazıya aşağıdaki ibareler eklenmelidir.
”Yukarıdaki makalenin tüm hakları Avukat Ezgi Merve SAPMAZ’e aittir ve makale, yazarı tarafından Bilgiç Hukuk Bürosu (www.bilgichukuk.com) sayfasında yayınlanmıştır.”
