Ceza

Genel Af ve Özel Af Nedir?

Genel Af ve Özel Af Nedir?

Genel af ve özel af kavramı temelde anayasa ve ceza hukuku kapsamında değerlendirilen iki önemli kavramdır. Etkileri bakımından çok yönlü özellikler taşıyan genel ve özel af, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu kapsamında kendine yer edinmiştir. Benzer şekilde anayasa hukuku kapsamında da af hakkında çeşitli düzenlemelere rastlanabilir. Af kavramı genellikle ülkemizde siyasi tartışmaların yaşanmasına ve bu amaçla tercih edilen özelliklere sahiptir.

Türk yargı sisteminde af hakkında farklı düzenlemelere yer verilmiştir. Af kavramı genel ve özel af olmak üzere iki farklı başlık altında incelenebilir. Her bir başlık altında da yeni alt başlıklar; çeşitleri, hükümleri ve hukuki sonuçları kapsamında farklı sınıflara ayrılır. Bu nedenle af hakkında oldukça geniş bir alanda inceleme yapılması gerekebilir. Genel af ve özel af kanun yetki verdiği şekilde gerçekleştirilmektedir.

Genel ve Özel Affın Hukuk Sistemi İçindeki Yeri Nedir?

Af kanunu çıkarılmasının imkansız olduğu suç ve unsurlar dışında Türk hukuk sistemi içinde af kavramına geniş bir yer verilmiştir. Etkileri bakımından; borçlar hukuku, idare hukuku, ceza usul hukuku vb. birçok farklı alanı kapsasa da af, ceza ve anayasa hukuku tarafından düzenlenen bir kavramdır. Anayasa genel anlamda affında temel dayanağını oluştururken, ceza hukuku kapsamında uygulama müesseselerini teknik açıdan düzenlemektedir.

Türk hukuk sisteminde af 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası kapsamında çeşitli düzenlemelere yer verilmiştir. Genel ve özel olmak üzere iki farklı başlık altında incelenen af kavramı için çeşitleri ve özellikleri bakımından kendi içinde ayrılmaktadır.

Genel – Özel Af Ayrımı ve Aralarındaki Farklar Nelerdir?

Genel af ve özel af farkları genellikle hukuki etkileri ve niteliklerine göre belirlenmektedir. Buna göre:

  • Genel Af: kamu davalarının düşmesi ya da mahkumiyetin sonuçları ile ortadan kalkması olarak tanımlanabilmektedir.
  • Özel Af: İnfazı kesinleşen hapis cezasının kaldırılması, sürenin azaltılması veya para cezasına dönüştürülmesi olarak tanımlanabilir.

İki kavram arasında ortaya çıkan en temel farklardan biri özel afta, mahkumiyetin sonuçları ortadan kaldırılmamasıdır. Özel af sadece bir grup veya kişiye karşı uygulanabilir. Ancak genel afta belirli bir suça karşı af çıkabilir.

Özel af sadece mevcut hapis cezaları için uygulanırken, genel af para ve hapis cezaları için uygulama alanı bulabilir. Kanunen sahip oldukları bu ayrımlardan dolayı uygulama şekli ve hukuki sonuçları bakımından her iki kavramda farklı özelliklere sahip olacaktır.

Genel Af Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Genel Af Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Genel af nedir, neleri kapsar sorusu hakkında tek bir yanıt vermek son derece zordur.

Af çeşitlerine göre sahip oldukları özellikleri ve ortaya çıkaracakları hukuki sonuçlarda farklılık göstermektedir. Genel af kapsamında belirli suçlar, tüm suçlar, genel olarak af çıkarılabilmektedir.

Genel af çeşitlerinin hangisinin uygulanacağına karar verme yetkisi kanunlarla af çıkarma yetkisi tanınan mercilere tanınmıştır. Genel af oldukça geniş bir perspektiften inceleneceği için yasal dayanaklarının dikkate alınması son derece önemlidir. Genel af ve özel af kavramları belirgin çizgilerle birbirinden ayrılmıştır.

Genel Affın Doğurduğu Hukuki Sonuçlar Nelerdir?

Genel affın hukuki sonuçları çeşidine ve özelliklerine göre değişiklik gösterebilir. Genel af sadece belirli bir tarihte işlenen suç veya suç grupları için hukuki sonuçların ortadan kaldırılması için çıkarılabilir. Aynı zamanda genel af tüm suç unsurları içinde çıkarılabilir. Bu yönüyle genel affın ortaya çıkardığı başlıca hukuki sonuçlar:

  • Af kapsamında savcılık soruşturmaları için takipsizlik kararı verilir.
  • Memurlar için mahkumiyet kapsamında verilen disiplin cezaları ortadan kalkar.
  • Adli sicil kaydından affa uğrayan tüm suçlar çıkarılır.
  • Kesinleşen mahkûmiyetler tamamen ortadan kalkar.
  • Ceza mahkemelerinde görülen davalar düşer (kamu davaları).

Genel af kapsamında ortaya çıkan bu tip hukuki sonuçlar affın niteliğine göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle genel af kapsamında verilen kararın hukuki niteliği takip edilmelidir. Türkiye’de geçmişten günümüze kadar birçok farklı suç ve suç grupları için farklı tür aflar çıkarılmıştır.

Özel Af Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Özel Af Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Özel affın çeşitleri ve sahip oldukları özellikler niteliklerine göre farklı özelliklere sahiptir. Türk hukuk sistemi içinde özel affın çeşitleri:

  • Cezayı tamamen kaldıran, azaltan, değiştiren özel af,
  • Ferdi – toplu özel af,
  • Şartlı özel af.

Olarak sınıflandırılabilir. Söz konusu af çeşitleri kendi içinde farklı etkilere sahip olacaktır. Ortaya çıkardığı hukuki sonuçları ve tesir bakımından çeşitleri kanunlarımız kapsamında detaylı olarak düzenlenmiştir.

Özel af daha çok hukuki nitelikler taşıdığı gibi genel af biraz daha siyasi kaygılara dayandırılabilir. Bu özellikleri bakımından özel afta hukuki açıdan bir merhamet söz konusu olabilir. Özel af kesinleşen bir cezanın tamamen ortadan kalkması veya hafifleyen veya hafif olması şartlarıyla farklı bir cezaya dönüştüren bir uygulamadır.  Türkiye başta olmak üzere diğer pek çok ülke tarafından af kavramları benzer şekillerde tanımlanmıştır.

Özel Affın Doğurduğu Hukuki Sonuçlar Nelerdir?

Özel affın hukuki sonuçları çeşitlerine göre farklı sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Genellikle özel af kapsamında hukuki olarak üç farklı sonuçtan bahsetmek mümkündür. Buna göre:

  • Suçun cezaevinde infazının sona erdirilmesi,
  • Cezanın infaz süresinin azaltılması,
  • Hapis cezasının para cezasına dönüştürülmesi.

Olarak sınıflandırmak mümkündür. Bireysel olarak özel af uygulanması halinde, özel af kapsamında sayılan kişi ya da gruplar ayrıntılı bir şekilde hangi suçlardan dolayı ne kadar oranda affedilecekleri açıklanır.

Toplu özel aflarda ise süreç yine benzer şekillerde gerçekleşmektedir. Bu af kapsamında sadece affa uğrayan ceza ve ceza türleri özel af kapsamında düzenlenir. Toplu olarak çıkarılan özel af yasası, yasama organın belirli suçlar için ceza indiriminde bulunmasını sağlar.

Genel – Özel Af Çıkarmakla Yetkili Merci Neresidir?

Af çıkarma yetkisi Türk hukukuna göre iki farklı mercie tanınmıştır. Affeden ve af işlemini çıkaran bakımından iki farklı unsur sıralanabilir. Buna göre:

  • Türkiye Büyük Millet Meclisi (Yasama organı)
  • Cumhurbaşkanı

Olarak sınıflandırılmaktadır. Genel af ve özel çıkarılması için yasama organı olan TBMM tarafından, üye tam sayısının beşte üçünün çoğunluğu ile karara varılması gerekir. Ayrıca Cumhurbaşkanı tarafından belirli kişilerin; sürekli hastalık, yaşlılık, sakatlık vb. hallerden dolayı özel af çıkarma yetkisi bulunmaktadır.

Anayasa kapsamında genel ve özel affın çıkarılmadığı tek suç ormanlara karşı işlenen suçlardır. Ormanı yakmak, daraltmak veya yok etmek amacıyla işlenen tüm suçlar af kapsamının dışında değerlendirilmektedir.

Devam Eden Davalar Af Çıkarsa Düşer Mi?

Af çıkarsa devam eden davalar düşer mi sorusu için farklı yanıtlar verilebilir. Temelde bir suç hakkında çıkarılan genel af kapsamında görülen davalarda düşmektedir. Örneğin genel af kapsamında, ceza mahkemelerinde görülen kamu davaları düşmektedir. Ancak davanın niteliği ve af yasasının kapsamına göre davalar için süreç farklı işleyebilir. Genel af ve özel af kapsamına alınan suçlar, kişi/kişiler, süreler ve af çeşidine göre hukuki sonuçları da farklılık gösterecektir.

Daha detaylı bilgi almak için, Bilgiç Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.

0553 351 62 23

Avukat Ezgi Merve SAPMAZ

BİLGİÇ HUKUK BÜROSU


Bu metinden kısmen alıntı yapılması yahut metnin farklı bir mecrada paylaşılması durumunda alıntı yapılan yahut paylaşılan yazıya aşağıdaki ibareler eklenmelidir.

”Yukarıdaki makalenin tüm hakları yazarı Avukat Ezgi Merve SAPMAZ’e aittir ve makale, yazarı tarafından Bilgiç Hukuk Bürosu (www.bilgichukuk.com) sayfasında yayınlanmıştır.”

Bu ibare eklenmek şartıyla, metinden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun alıntılar yapılabilir ve metin farklı mecralarda paylaşılabilir, yazarın izni olmaksızın aksine hareket edilemez.

Av. Ezgi Merve Sapmaz

Avukat Ezgi Merve SAPMAZ, Bilgiç Hukuk Bürosu kurucusudur. Bilgiç Hukuk Bürosu Silivri'de ceza hukuku ve aile hukuku alanlarında çalışmaktadır. Bu sebeple Silivri Ceza Avukatı veya Silivri Boşanma Avukatı olarak tanınmaktadır.

İlgili Makaleler

Göz Atın
Kapalı