Metin İçeriği
Tahkikat Nedir?
Tahkikat, Türk Dil Kurumunda kelime anlamı olarak “soruşturma” anlamına gelmektedir. Hukuken ise dava konusu iddiaların, savunmaların, araştırmaların, delillerin ve diğer değerlendirmelerin yapıldığı esas inceleme aşamasıdır. Tahkikat, ön incelemeden sonra iddia ve savunmalar ile bunlara ilişkin delillerin değerlendirildiği ve genelde yargılamanın en uzun sürdüğü aşama olarak açıklanabilir.
Tahkikatın konusunu, tarafların dilekçelerinde ileri sürdükleri tüm iddia ve savunmalardan oluşturmaktadır. Bu sebeple mahkeme, iddia ve savunmaları birlikte inceleyecektir.
Tahkikat Aşamasına Ne Zaman Geçilir?
Hukuk mahkemelerinde ön inceleme aşamasının tamamlanmasının ardından tahkikat aşamasına geçilir. Ön inceleme aşaması, mahkeme tarafından dava şartlarının ve ilk itirazların incelediği, uyuşmazlık konularının tam olarak belirlendiği, tarafların delillerini sunmaları için gerekli işlemlerin yapıldığı aşamadır. Ön inceleme tamamlanmadan ve gerekli kararlar alınmadan tahkikata geçilemeyecek ve tahkikat için duruşma günü verilemeyecektir.
Ön inceleme aşamasının sonunda, tarafların sulh olup olmadığı veya arabuluculuk faaliyetinden bir sonuç alıp almadıkları ve uyuşmazlığın konusu tutanakla tespit edilir ve tahkikat aşaması bu tutanak esas alınmak suretiyle yürütülür. Mahkeme tahkikat aşamasına geçmeden önce, hak düşürücü süreler ile zamanaşımı hakkındaki itiraz ve defileri inceleyerek karara bağlar. Bu işlemlerin ardından tahkikat aşamasına geçilir.
Taraflar Tahkikat Duruşmasına Nasıl Çağırılır?
Mahkeme, ön inceleme aşamasının ardından duruşma günü belirler ve davanın tarafları usulüne uygun olarak duruşmaya davet edebilir. Bu duruşma tahkikat duruşmasıdır. Taraflara gönderilecek davetiyede belirlenen gün ve saatte geçerli bir özrü olmadan mahkemede hazır bulunmadıkları takdirde;
-Duruşmaya yokluklarında devam edileceği
-Yapılan işlemlere itiraz edemeyecekleri,
-Tahkikatın sona erdiği duruşmada sözlü yargılamaya geçileceği,
-Sözlü yargılama için duruşmanın ertelenmesi halinde taraflara ayrıca davetiye gönderilmeyeceği
-HMK 150. madde hükmü saklı kalmak kaydıyla, yokluklarında hüküm verileceği bildirilir.
Tahkikat Duruşması Nasıl Olur?
Tahkikat duruşma sırasında hakim, duruşmaya gelen tarafları davada ileri sürdükleri vakıalar ve iddialar hakkında dinler. Tahkikat aşaması tarafların hazır bulunması ve katılımıyla gerçekleşir. Ancak bu durum taraflara bir mecburiyet yüklememektedir. Mahkemece duruşmaya davet edilen taraf, dilerse mahkemeye gelmeyebilir. Ancak bu durumda mazeretsiz olarak duruşmaya gelmemeleri halinde oluşan sonuçlara katlanmak durumundadır.
Tahkikat Aşamasında Hangi İşlemler Yapılır?
Tahkikat aşamasında mahkemece sunulan deliller toplanır, tanıklar dinlenir ve değerlendirme yapılır. Tahkikat aşaması hakimin en aktif rol oynadığı ve en uzun süren yargılama aşamasıdır. Bu aşamada taraflar ve tanıklar dinlenir, bilirkişi incelemesi yapılır, keşif yapılır, gerekli araştırmalar varsa yapılır, deliller incelenerek dava konusu vakıa ve iddialar değerlendirilir. Tahkikat aşamasında hakim yargılama işlemlerinin icrasını ve tarafların sözlü açıklamalarını gerekirse özet olarak zabıt katibi aracılığıyla tutanağa kaydettirir.
Tahkikat Duruşmasına Şehir Dışından Katılabilinir Mi?
Hukuk Muhakemeleri Kanununda 2020 yılında yapılan değişiklik ile taraflardan birinin talebi üzerine talep eden tarafın veya vekilinin aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla bulundukları yerden duruşmaya katılmalarına mahkemece karar verilebileceği kanuna eklenmiştir. Ancak bu uygulamada çok sık karşılaşılan bir durum değildir. Mahkemeden bu yönde bir talepte bulunulacaksa ve taraf mahkemenin bulunduğu mahkemeden başka bir yerde ise bunu dilekçe ile talep etmesi gerekir. Bu talebin nasıl yapılacağı hususunda Başka İldeki Mahkemeye Dilekçe Örneği yazımızdan bilgi alınabilir.
Tahkikat Aşamasında Delil Sunulabilir Mi?
Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre taraflar kanunda belirtilen süreden sonra delil gösteremezler. Ancak bu durumun bir istisnası mevcuttur. Nitekim, bir delilin sonradan ileri sürülmesi yargılamayı geciktirme amacı taşımıyorsa veya süresinde ileri sürülememesi ilgili tarafın kusurundan kaynaklanmıyorsa bu durumda mahkeme o delilin sonradan gösterilmesine izin verebilir.
Tahkikat Duruşmasında Kayıt Yapılabilir Mi?
Aksine bir düzenleme olmadıkça duruşmalar alenidir ve herkes katılabilir. Ancak Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre duruşma sırasında fotoğraf çekilemez ve hiçbir şekilde ses ve görüntü kaydı yapılamaz. Duruşma sırasında kayıt yapılması ancak mahkeme tarafından bazı şartların varlığı halinde istisnaen yapılabilir. Bu şekilde yapılan kayıtlar, mahkemenin ve ilgili kişilerin açık izni olmadıkça hiçbir yerde yayımlanamaz.
Tahkikat Aşaması Ne Zaman Sona Erer?
Tahkikat aşaması, mahkemece tarafların iddia ve savunmaları ile toplanan deliller de değerlendirildikten sonra araştırılması gereken bir husus kalmadığında sona erer. Hakim, bu durumda duruşmada hazır bulunan kişilere tahkikatın tümü adına açıklama yapabilmeleri için söz verir. Tarafların beyanlarından sonra, tahkikatı gerektiren bir husus kalmadığı ve tahkikatın sona erdiği duruşmada hazır olanlara tefhim edilir, yani sözlü olarak bildirilir. Eğer mevcut deliller ile dava aydınlanıyorsa mahkeme, tahkikatın bittiğini taraflara bildirir ve tahkikat aşaması sona erer. Tahkikatın sona ermesinin ardından aynı duruşmada sözlü yargılama aşamasına geçilir.
Sözlü yargılama aşamasına geçilmesinin ardından, taraflardan birinin talebi üzerine duruşma iki haftadan az olmamak üzere ertelenir. Sözlü yargılamada mahkeme, taraflara son sözlerini sorar ve hükmünü verir. Sözlü yargılama için taraflara ayrıca davetiye gönderilmez.
Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için Bilgiç Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.
0553 351 62 23
Avukat Ezgi Merve SAPMAZ
BİLGİÇ HUKUK BÜROSU
Bu metinden kısmen alıntı yapılması yahut metnin farklı bir mecrada paylaşılması durumunda alıntı yapılan yahut paylaşılan yazıya aşağıdaki ibareler eklenmelidir.
”Yukarıdaki makalenin tüm hakları Avukat Ezgi Merve SAPMAZ’e aittir ve makale, yazarı tarafından Bilgiç Hukuk Bürosu (www.bilgichukuk.com) sayfasında yayınlanmıştır.”
