Metin İçeriği
Çocuk Teslimine Muhalefet (Çocuk Göstermeme) Suçu Nedir?
Çocuk göstermeme suçu İcra İflas Kanunu 341. maddesinde “çocuk teslimi emrine muhalefet” başlığı altında düzenlenmiştir. Kanun, çocuk teslimi hakkındaki kararın gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişinin 6 aya kadar tazyik hapsiyle cezalandırılacağını hükme bağlamıştır.
Boşanma davalarında müşterek çocuğun üstün yararı gözetilerek velayeti anne ya da babaya verilerek velayet hakkına sahip olmayan tarafla müşterek çocuk arasında kişisel ilişki tesis edilir. Bazı durumlarda velayet hakkına sahip olan taraf, karşı tarafla sorunları müşterek çocuğa yansıtarak diğer tarafla kişisel ilişki kurmasına engel olabilmektedir. Bu durumda çocuk teslimi hakkındaki karar ihlal edilerek İcra İflas Kanununda düzenlenen ve aşağıda ayrıntıları izah edilecek çocuğu göstermeme suçu oluşacaktır.
Velayet ve Kişisel İlişki Nedir?
Velayet, ergin olmayan 18 yaşından küçük çocukların veya ergin olup da mahkemece kısıtlanan kişilerin bakımının ve sorumluluğunun üstlenilmesi için anne ya da babaya verilen haktır. Velayet hakkı kanunen çocuğun anne ve babasına aittir. Tarafların boşanması halinde çocuğun üstün yararı gözetilerek velayeti dava sırasında geçici olarak velayet belirlenir. Dava sonucunda devamlı olarak anne ya da babadan birine verilmesiyle birlikte diğer eşin çocuk üzerindeki velayet hakkı sona erer.
Velayetin Değiştirilmesi Davacı konulu yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Velayet hakkı kendisine verilmeyen ebeveyn kanunen çocuğuyla arasında kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkına sahiptir. Kişisel ilişki, velayet hakkı verilmeyen anne ya da baba ile çocuğun belirli zamanlarda ve belirli koşullarda yapacağı görüşmeye ilişkin yapılan düzenlemedir. Mahkeme velayet hususunda çocuğun üstün yararını gözeterek kendiliğinden değerlendirme yapar. Velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafın çocukla görüşmesi için belirli günleri, saatleri ve koşulları belirler. Velayeti kendisine verilen taraf, belirlenen gün ve saatte müşterek çocuğun anne ya da babasıyla kişisel ilişki kurmasına engel olmamalıdır.
Çocukla Kişisel İlişkinin Kaldırılması konulu yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Çocuğu Göstermeme (Teslim Etmeme) Suçu Nasıl Oluşur?
Çocuğu göstermeme suçu, velayet hakkı kendisine verilmeyip hakim tarafından kişisel ilişki tesis edilen anne ya da babanın, çocuk ile kişisel ilişki kurmasına engel olunması halinde oluşmaktadır. Velayet hakkına sahip olan taraf, mahkemece belirlenen zamanda ve şartlarda çocuk ile kişisel ilişki kurmasına izin vermemektedir. Şahsi ilişki kurulmasına dair mahkeme kararına aykırı davranılıp da çocuk gösterilmiyorsa, çocuğun teslim edilmesi adına icra takibi başlatılacaktır.
İcra müdürlüğünde, kişisel ilişki kurulmasına dair kararın icrası sebebiyle takibe koyulması ve çocuk teslimi talep edilmesi gerekir. Açılan takibe rağmen çocuk teslimine dair mahkeme kararının ya da ara kararının gereğini yerine getirmeyen ebeveyn “çocuk teslimi emrine muhalefet” suçunu işlemiş olacaktır. Mahkemece, çocuk ile arasında kişisel ilişki kurulması karar verilen taraf, çocuğu göstermeyen ebeveyni şikayet etme hakkına sahiptir.
Açılan takip ile icra emri velayet kendisinde olan anne ya da babaya tebliğ edilecektir. Yapılan tebliğin ardından çocuğun hala gösterilmemesi, kişisel ilişki kurulmasına engel olunması halinde velayet hakkına sahip olmayan tarafın şikayet hakkı doğacaktır.
Çocuğu Göstermeme Suçunun Şartları Nelerdir?
Çocuğun gösterilmemesi, yani çocuk teslimi emrine muhalefet suçunun işlenmesi için öncelikle mahkeme tarafından verilen şahsi ilişki kararı olması şarttır. Aile Mahkemesi tarafından verilecek olan ara karar veya nihai karar sonucunda velayet hakkı verilmeyen ebeveyn ile çocuk arasında şahsi ilişki kurulmasına karar verilecektir. Söz konusu mahkeme kararına uyulmaması durumunda çocuk göstermeme suçu oluşacaktır.
Çocuğun gösterilmemesi üzerine çocuk teslimine ilişkin kararın icrası amacıyla icra takibi başlatılmış olmalıdır. İcra İflas Kanunu 25. maddesi gereği çocuk teslimi için başlatılan takip üzerine yasal süresi içerisinde çocuğu teslim etmekle yükümlü olan tarafın haklı bir neden olmaksızın çocuğu teslim etmemiş olması gerekmektedir.
Çocuğun gösterilmemesi üzerine icra memurları tarafından çocuğun gösterilmediğine dair tutanak düzenlenir. Bu durumda velayet kendisinde olmayan taraf, İİK m. 341 gereği şikayet hakkına sahip olacaktır.
İcra Yoluyla Çocuk Görme Nasıl Olur?
Çocuk teslimine ilişkin İcra İflas Kanunu madde 25’e göre çocukların teslimine ve kişisel ilişki kurulmasına dair verilen mahkeme kararının yerine getirilmesi için icra dairesinde takip başlatılır. Başlatılan takip üzerine icra dairesi tarafından, lehine hüküm verilen tarafla şahsi ilişki kurulmasına engel olunmamasını, aksi halde ilam hükmünün zorla yerine getirileceği, ayrıca karar yerine getirilmezse İcra İflas Kanunu madde 341’de düzenlenen “çocuk teslimine muhalefet” suçunun işleneceği hakkında borçluya yazılı şekilde bir icra emri ile tebliğ eder.
İcra emrinin karşı tarafa tebliğ edilmesinin ardından, icra müdürlüğünden çocuk teslimi için talepte bulunmak gerekir. İcra müdürü ile birlikte Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından görevlendirilen sosyal çalışmacı, pedagog, psikolog veya çocuk gelişimcisi gibi bir uzmanın, bunların bulunmadığı yerlerde bir eğitimcinin hazır bulunması suretiyle çocuk teslimi yerine getirilir.
Ancak icra yoluyla çocuk teslimi yapılamaz ve ebeveyn çocuğu ile görüşemez ise memur tarafından tutanak tutulacaktır. Velayeti kendisine verilen anne ya da baba, mahkeme tarafından kurulan kişisel ilişki zamanında çocuğu teslim etmek zorundadır. Çocuk teslim edilmediğinde, İİK m. 341’de düzenlenen suç işlenmiş olacaktır.
Çocuğu Göstermeme Suçu Şikayete Bağlı Mıdır? Süresi Var Mıdır?
Çocuk göstermeme suçu şikayete bağlı suçlardandır. Velayet hakkı kendisine verilmeyen fakat mahkeme kararıyla kişisel ilişki tesis edilen ebeveyn, velayet hakkı verilen taraf çocuğu göstermediğinde şikayet etme hakkına sahiptir. Velayet kendisine verilen ebeveyn, çocuğu göstermeme sebebinde haksız olup geçerli bir mazereti de bulunmamalıdır. Çocuğu göstermeme suçunun şikayet süresi fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay ve herhalde fiilden itibaren 1 yıldır. Bu sürelerde kullanılmayan şikayet hakkı düşecektir.
Çocuğu Göstermeme Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Çocuğu göstermeme suçunda görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemeleridir. Çocuk teslimine ilişkin ilamın icrasını yerine getirmeyen ebeveyn hakkında 3 içerisinde İcra İflas Kanunu madde 341 gereği şikayette bulunulabilir.
Çocuğu teslim etmeme suçunda yetkili mahkeme ise icra takibinin başlatıldığı yer icra dairesinin bağlı bulunduğu İcra Ceza Mahkemesi olacaktır.
Dava Sırasında Çocuk Teslim Edilirse Ne Olur?
Dava sırasında çocuk teslim edildiği takdirde, velayet kendisinde olup da o zamana kadar çocuğu göstermeyen ebeveynin cezalandırılmasına karar verilemeycektir. İİK madde 341’e göre sanık hakkında verilen hapsin tatbikine başlandıktan sonra dahi çocuk teslimine ilişkin ilamın veya ara kararının gereği yerine getirilirse kişi tahliye edilecektir.
Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için Bilgiç Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.
0553 351 62 23
Avukat Ezgi Merve SAPMAZ
BİLGİÇ HUKUK BÜROSU
Bu metinden kısmen alıntı yapılması yahut metnin farklı bir mecrada paylaşılması durumunda alıntı yapılan yahut paylaşılan yazıya aşağıdaki ibareler eklenmelidir.
”Yukarıdaki makalenin tüm hakları Avukat Ezgi Merve SAPMAZ’e aittir ve makale, yazarı tarafından Bilgiç Hukuk Bürosu (www.bilgichukuk.com) sayfasında yayınlanmıştır.”
