Etkin Pişmanlık Nedir? (TCK madde 168)

Etkin Pişmanlık Nedir? Kimler Etkin Pişmanlıktan Faydalanabilir?

Suç; hukuki şartlar ile uygunluk taşımayan kusurlu davranışlar olarak tanımlanabilir. Bu noktada, hukuk dünyasının en merak edilen kavramlarından birisi olan etkin pişmanlık öne çıkar.

Etkin pişmanlık; tahmin edilebileceği gibi bir insanın işlemiş olduğu suçtan bir süre sonra kendi hür iradesi ile pişman olmasıdır. Suçlu kişi; suç olarak tanımlanan söz konusu fiilin ortaya çıkardığı olumsuzlukları giderdiği veya yargılanma sürecine katkıda bulunduğu takdirde pişmanlığını ortaya koyar.

Türk Ceza Kanunu’nun 168. maddesinde etkin pişmanlık ile ilgili hükümler vardır. Bir başka deyişle, cezanın tamamen ortadan kaldırılması veya söz konusu cezada indirim yapılmasını öngören düzenlemeler bu maddede kendisine yer bulmaktadır.

Etkin Pişmanlık ile Gönüllü Vazgeçme Arasındaki Fark Nedir?

Her suçlunun etkin pişmanlıktan yararlanabilmesi mümkün değildir. Etkin pişmanlığın, her suç tipine uygun olmadığını ifade etmek gerekir. TCK ile belirlenmiş suçları işleyen kişiler etkin pişmanlıktan faydalanabilirler.

Etkin pişmanlık; hukuk dünyasının en çok konuşulan kavramlarından birisidir. Bilhassa gönüllü vazgeçme ile karıştırılmaktadır. Gönüllü vazgeçme; suçun tamamlanmasına kadar olan süreçte ortaya çıkar. Ancak, etkin pişmanlık; suçun işlenmesinin ardından ortaya çıkan yasal bir haktır. Gönüllü vazgeçme ile etkin pişmanlık arasındaki farkı bir örnekle açıklamak mümkündür. Kişi: herhangi bir suçu işlemekten kendi hür iradesiyle vazgeçerse veya kendi isteğiyle söz konusu suçun önlenmesine engel olursa gönüllü vazgeçme kurumundan yararlanır. Ancak, etkin pişmanlık; yalnızca tamamlanmış bir suçun ardından ortaya çıkan bir kavramdır. Gönüllü vazgeçme; kasten işlenebilen tüm suçlar için geçerli olmakla beraber etkin pişmanlık yalnızca belirli suçlar için uygulanır.

Etkin Pişmanlıktan Nasıl Faydalanılır?

Etkin pişmanlık; ceza indiriminden faydalanmak isteyen suçlular için önemli bir fırsattır. Fakat, TCK m.168/1 kapsamındaki suçların tamamlanmasının ardından etkin pişmanlık hükümleri devreye girer. Bir başka deyişle, suçu işleyen, azmettiren ve yardım eden kişi veya kişiler; pişmanlık gösterdikleri ve mağdurun zararını karşıladıkları takdirde etkin pişmanlıktan yararlanabilirler.

Etkin pişmanlık şartları olaylara ve tercihlere göre farklılık gösterir. Birden çok kişinin işlediği suçlarda yalnızca bir kişinin mağdurun zararını karşılama niyeti varsa yalnızca onun etkin pişmanlıktan faydalanabileceğini ifade etmek gerekir. Bu noktada, suça iştirak eden diğer kişilerin faydalanması mümkün olmaz. Ayrıca, bazı durumlarda, mağdurun zararının yalnızca belirli bir kısmı giderilebilir. Bu gibi hallerde, kişi veya kişilerin cezasında indirim yapılıp yapılmayacağına karar verilmesinde ayrıca mağdurun bu hususta rızası aranır.

Etkin Pişmanlık Hangi Suçlarda Uygulanır?

Etkin pişmanlık ve ceza indiriminin hangi suçlar için geçerli olacağı TCK’ya göre belirlenmiştir. Buna göre;

• Hırsızlık
• Güveni kötüye kullanma
• Yağma
• Mala zarar verme
• Hileli ve taksirli iflas
• Dolandırıcılık
• Uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti
• Zimmet gibi suçlar söz konusu olduğunda kişinin etkin pişmanlıktan faydalanması mümkün hale gelir ve kanundaki diğer şartların mevcut olması halinde  ceza indirimi söz konusu olabilir.

Etkin Pişmanlıkta Ne Kadar İndirim Alınır?

Etkin pişmanlık ve ceza indirimi konusunu etkileyen hususlar söz konusu pişmanlığın ne zaman gerçekleştiği ve etkin pişmanlığın uygulanacağı suç vasfıdır. Etkin pişmanlığın gerçekleştiği zamana göre cezada yapılacak indirim de farklılık gösterir.

• Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs suçları vb suçlar söz konusu ise suç tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilir.
• Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezan yarısına kadarı indirilir.
• Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek ceza, kovuşturma başlamadan önce etkin pişmanlıktan yararlanılmışsa yarısına, kovuşturma başladıktan sonra yararlanılmışsa üçte birine kadarı indirilir.
• Karşılıksız yararlanma suçunda, fail, azmettiren veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı, soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde kamu davası açılmaz; zararın hüküm verilinceye kadar tamamen tazmin edilmesi halinde ise, verilecek ceza üçte birine kadar indirilir. Ancak kişi, bu fıkra hükmünden iki defadan fazla yararlanamaz.
• Uyuşturucu madde suçlarında TCK madde 192’deki indirim oranları uygulanır.

Ceza Hukuku konulu diğer makalelerimize buradan ulaşabilirsiniz.

Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için Bilgiç Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.

(Avukatlık Kanunu uyarınca ücretsiz danışmanlık ve bilgi verme hizmetimiz bulunmamaktadır.)

0553 351 62 23

Avukat Ezgi Merve SAPMAZ

BİLGİÇ HUKUK BÜROSU

Bu metinden kısmen alıntı yapılması yahut metnin farklı bir mecrada paylaşılması durumunda alıntı yapılan yahut paylaşılan yazıya aşağıdaki ibareler eklenmelidir.

”Yukarıdaki makalenin tüm hakları  Avukat Ezgi Merve SAPMAZ’e aittir ve makale, yazarı tarafından Bilgiç Hukuk Bürosu (www.bilgichukuk.com) sayfasında yayınlanmıştır.”

Sıkça Sorulan Sorular